Vanaf de bank kijk ik om me heen. Onze woonkamer heeft zich weer gevuld met lichtjes, kerstversiering en een grote boom. Ik snuif de kaneelgeur op die uit de diffuser komt. Samen met de kinderen heb ik de kerstboom versierd en de cadeautjes onder de boom gelegd.
De kerstdagen staan voor de deur, een maand vol lichtjes, gezelligheid en samenzijn. Maar elk jaar komt ook dat andere gevoel weer naar boven: het gemis. Dit jaar is het bijna tien jaar geleden dat ik onze zoon Lev moest loslaten, en hoewel de scherpe randjes van het verdriet misschien zachter zijn geworden, blijft het gemis altijd in mijn hart aanwezig. Zeker tijdens de feestdagen.
Samen kijken we rondom de feestdagen terug naar het jaar dat we achter ons laten. Mooie en lastige momenten, ze horen allemaal bij het jaar. Ik denk terug aan het eerste jaar dat we Lev moesten loslaten. Zin in de feestdagen had ik niet; ik wist amper hoe ik ze door moest komen. Net zoals alle eerste keren dat jaar.
Nu, bijna tien jaar later, weet ik dat het tijdens de feestdagen weer volop genieten wordt. Het voelt alsof ik door de jaren heen een manier heb gevonden om het verlies van Lev met mij mee te dragen, als een kostbare herinnering die altijd ergens in mijn gedachten aanwezig is. Dit betekent niet dat ik hem niet elke dag meer mis. Die lege plek aan tafel voelen we allemaal nog, maar het verdriet is door de tijd veranderd. En toch, als ik onze namen op de kerstkaarten schrijf, voelt het allemaal weer zo ongelofelijk oneerlijk.
In de waan van de dag, het gezinsleven, de drukte van mijn werk en andere sociale verplichtingen voelt het soms alsof ik niet genoeg tijd neem om het verdriet er te laten zijn. En dat wringt soms. Ik voel me dan schuldig, alsof ik Lev tekort doe door niet vaker stil te staan bij hem. Maar tegelijkertijd probeer ik mezelf ook toe te staan om door te leven en weer geluk te vinden met mijn gezin. Lev heeft altijd zijn plekje in ons gezin, waarbij we hem, allemaal op onze eigen manier, meenemen.
Samen genieten we van het lekkere eten, van de cadeautjes, van de lieve mensen om ons heen en natuurlijk van elkaar. En zoals elk jaar maken we een foto voor de kerstboom. We kijken allemaal op ons gekst in de camera en daarna maken we een normale foto. Even later kijk ik naar het schermpje van de camera. We zijn een prachtig gezin van vijf, al zie je op de foto maar vier van ons. Dit moment went nooit en brengt mij altijd terug naar het gevoel van verlies. Het idee, de wens van een compleet gezin rond de kerstboom en de afwezigheid van Lev daarin, blijft een leegte die niemand kan vullen.
Ik probeer kleine momenten te vinden waarin ik Lev kan herdenken. Zo zit er in de zak van Sinterklaas altijd een hanger voor hem in de boom en we steken een speciale kerstkaars voor hem aan. Het verdriet is er steeds wel even, zonder dat het nog mijn hele dag hoeft te beheersen. En in die korte momenten voel ik dat het goed is zoals het is.
Ik heb geleerd dat het oké is om door te gaan, om ruimte te geven aan geluk, zelfs naast het verdriet om Lev. En rondom de feestdagen herinner ik mezelf eraan dat ik ook dit jaar een manier mag vinden om hem bij ons te voelen, op mijn eigen manier. Het verdriet om een verloren kind zal altijd deel van me blijven, maar dat betekent ook dat de liefde voor hem altijd bij me is – en dat vind ik een mooie gedachte.
Over Roos
Roos Bodewes (36), is moeder van drie kinderen, Lev* (’15), Sam Ezra (’16), en Eden Lev (’18). Als casemanager in de jeugdzorg zet zij zich dagelijks in voor het welzijn van kinderen en gezinnen, en buiten het werk is ze veel te vinden met haar familie en vrienden. Haar vrije tijd gaat op aan het vastleggen van mooie momenten met haar camera, lezen en luisteren van boeken, en het ontdekken van nieuwe smaken in de keuken. Festivals geven haar energie, en ze houdt ervan om het thuis gezellig te maken.