Ook als een kindje stil wordt geboren, of vlak na de geboorte overlijdt, hebben ouders recht op kraamzorg.
Sanne Verhoeff schreef een mooi artikel voor vaktijdschrift KraamSupport over wat kraamverzorgenden in deze periode kunnen betekenen. Je leest het artikel hier.
Een kraamverzorgende maakt tijdens haar werk mooie, maar helaas ook verdrietige momenten mee. Ook als een kindje stil wordt geboren, of vlak na de geboorte overlijdt, hebben ouders recht op kraamzorg. Als zorgprofessional kun je veel betekenen, al is het begeleiden van ouders die te maken krijgen met babysterfte geen gemakkelijke taak. Stille Levens|Kenniscentrum Babysterfte biedt waardevolle praktijkinformatie, samengesteld door ouders en geboortezorgprofessionals.
In 2000 overleed het pasgeboren zoontje van Jeannette Rietberg, Carel, aan de gevolgen van een te laat ontdekte Groep B Streptokokkeninfectie. “Ik was in één klap ervaringsdeskundige”, schrijft ze op de website van Stille Levens. Ze kwam erachter dat er op dat moment in Nederland geen centraal punt was voor ouders die te maken krijgen met het overlijden van hun baby. ‘Zelf had ik een enorme informatiehonger. Ik was nog jong en had geen enkel referentiekader over de dood. Het aspect rouw kende ik helemaal niet. Toen Carel overleed, kreeg ik een informatieboekje mee van het UMC Groningen en dat was het.’ Inmiddels is Jeannette bestuursvoorzitter van Stille Levens. Dit kenniscentrum bestaat in juni vijf jaar en ondersteunt ouders die te maken krijgen met het overlijden van hun baby. Voor veel situaties en problemen waar ouders tegenaan lopen, zijn praktische brochures gemaakt. De website biedt tevens informatie over rouw en er is en muziekoverzicht via Spotify te beluisteren. Daarnaast is er informatie te vinden voor zorgprofessionals.
Bijzondere positie
Jeannette: ‘Kraamverzorgenden kunnen te maken krijgen met twee situaties; ze komen terecht in een gezin waar net een baby’tje is overleden, of ze komen in een gezin waar een volgende baby is geboren en waar de rouw van een eerder overleden baby weer naar boven komt. In beide gevallen neemt de kraamverzorgende een bijzondere positie in; ze is een van de weinige personen die op dat moment zo dichtbij is. Ze is continu in de buurt, ziet de tranen van de kraamvrouw, de wanhoop van de vader. Bij een nieuwe zwangerschap en de daarop volgende kraamtijd kan veel verdriet naar boven komen. Het besef; dit heb ik de vorige keer gemist. Wat is mij overkomen? Een kraamverzorgende moet kunnen omgaan met die ontlading van overbezorgde ouders. Dit is geen gemakkelijke taak. Doorgaans zetten kraambureaus hiervoor een wat meer ervaren kraamverzorgende in’, vertelt Jeannette. ‘Toch is het fijn als alle kraamverzorgenden weten wat je kunt verwachten onder dergelijke omstandigheden.’
Steun bieden
Het zoontje van Kristel Gosens, Arthur, werd in 2017 stil geboren. ‘De zwangerschap was voldragen, mijn vliezen braken en Arthur overleed. Opeens bleek er sprake te zijn van zwangerschapsvergiftiging’, vertelt Kristel. Na Arthur kreeg ze nog twee kinderen; Casper en Mathilde. ‘Om heel eerlijk te zijn wist ik niet eens dat ik recht had op kraamzorg nadat Arthur overleden was. Ik vroeg me ook echt af waarom dit nodig was, er was toch geen baby? Achteraf bleek kraamzorg juist heel fijn en waardevol te zijn. Onze kraamverzorgende kon heel goed omgaan met onze emoties. Daarnaast vond ik het heel fijn dat er voor ons gezorgd werd, ze kookte zelfs voor ons. Ons hoofd stond ook helemaal niet naar nadenken over eten. Daarnaast was ze er als steun, ik kon mijn verhaal doen bij haar. We mochten ons zoontje mee naar huis nemen, hij heeft nog in zijn wiegje gelegen. Ik vond het wel spannend om hem aan te raken, zo fragiel. Samen met de kraamverzorgende hebben we Arthur aangekleed. We behandelden hem als een volwaardig kindje, we hebben zelfs gekeken op wie hij leek.’ Kristel had veel behoefte aan het uitwisselen van ervaringen en vond in eerste instantie weinig informatie in Nederland. ‘Voor mij was het heel belangrijk om het onderwerp bespreekbaar te maken.’ Inmiddels is Kristel vaste blogger voor Stille Levens.
Herinneringen maken
Kristel vond het enorm waardevol dat ze goed kon praten met haar kraamverzorgende. Ze zorgde er tevens voor dat er mooie herinneringen werden gemaakt, een advies dat ook op de site van Stille Levens te vinden is onder het kopje zorgverlener. “Het ophalen van herinneringen, het hebben van een aandenken aan een overledene en het opnieuw kunnen voelen van de bijbehorende emoties is van essentieel belang in het rouwproces na een sterfte.” Kristels kraamverzorgende schreef tekstjes gericht aan Arthur in de kraammap. ‘Bijvoorbeeld; papa en mama zijn vandaag erg verdrietig. Ik lees de map nu nog weleens. Ze had ook een mooie schriftje meegenomen voor het bezoek. Daar denk je zelf op zo’n moment helemaal niet aan, je wordt enorm geleefd. Het is heel fijn als iemand dan jouw tijd bewaakt, dat er even voor jou wordt nagedacht.’
Emoties
Die behoefte aan praktische ondersteuning in tijden van rouw heeft ook Antoinette Bakker ervaren. Zij is nu achttien jaar kraamverzorgende en vier keer kraamde zij bij een gezin waar het kindje stil geboren werd. Ondanks het verdriet vond zij het mooie ervaringen. Rust creëren in huis is volgens haar een van de belangrijkste dingen. ‘Als je kindje overlijdt, komt er zoveel op de ouders af. Ze moeten in een korte tijd veel beslissingen nemen, terwijl hun hoofd daar helemaal niet naar staat. Denk aan het regelen van een begrafenis of crematie, of het versturen van de rouwkaarten. Daarnaast is de moeder gewoon kraamvrouw en zijn er de standaard controles die moeten gebeuren. Omdat je als kraamverzorgende niet emotioneel betrokken bent, kun je goed helpen.’ Dat betekent volgens haar echter niet dat je geen emoties mag tonen. Ook zij huilde weleens mee. ‘Wij zijn immers niet van steen. Wees daarom niet bang voor je emoties, ze mogen er zijn.”
Stille Levens
Op de website van Stille Levens zijn diverse brochures te downloaden of in grotere aantallen te bestellen. Denk bijvoorbeeld aan de brochures “Afscheid nemen van je baby”, “De uitvaart van je baby” of “Je relatie na het verlies van je baby”. De nieuwste brochure gaat over zwangerschapsbeëindiging bij een gewenste baby. Volgens bestuursvoorzitter Jeannette een moeilijk proces omdat ouders de keuze hebben moeten maken. ‘Daar worstelen ze soms mee en het kan zijn dat dit verdriet bij een volgende zwangerschap weer naar boven komt.’
Stille Levens bestaat inmiddels vijf jaar en virtueel is het kenniscentrum drie jaar in beeld. Jeannette: ‘We worden steeds beter gevonden, bijvoorbeeld ook door uitvaartorganisaties. Bij ziekenhuizen zouden wij nog beter in beeld kunnen komen zodat alle geboortezorgverleners ons weten te vinden. We zetten ons honderd procent in, vanuit kennis en ervaringen van zowel ouders als zorgverleners. Zorgverleners zijn als het ware de ambassadeurs voor het werk dat wij doen, wij vinden het fijn als zij naar ons doorverwijzen.’
Bron: Met dank aan Kraamsupport / tekst: Sanne Verhoeff
Verkrijgbaar in de Stille Levens webshop voor zorgverleners:
Kraamdossier Geboren Afscheid
Ouders die te maken krijgen met het overlijden van een baby rondom de geboorte, hadden zich de kraamtijd zo anders voorgesteld. Het is heel onwerkelijk om een kraamtijd in te gaan met lege armen en zonder geliefde baby. Het kraamdossier ‘Geboren Afscheid’ is voor de kraamverzorgende een leidraad voor deze periode. Naast uitgebreide informatie over wat ouders kunnen verwachten van deze specifieke kraamzorg, bevat dit dossier ook fragmenten van ervaringen van andere ouders. Ook biedt het ruimte voor de kraamverzorgende om afspraken te noteren en rapportages bij te houden. Voor ouders is er ruimte voor het opschrijven van ervaringen en gevoelens. Hierdoor wordt ‘Geboren Afscheid’ voor ouders een document van blijvende waarde.
Ga naar de webshop voor zorgverleners
