Op de avond van vijf december 2015 kreeg Jessica Brandwagt spontane weeën na een probleemloze en voldragen zwangerschap (39,5 week) en is ze op zes december bevallen van haar zoontje James, die kort vóór de bevalling in haar buik was overleden. Jessica is bevallen van een levenloos, maar prachtig mannetje en heeft daarna vier maanden lang uit eigen beweging haar borstvoeding gekolfd en gedoneerd. Hoe dit haar heeft geholpen en waarom kolven ook als keuze aangereikt zou moeten worden vertelt ze in onderstaand verhaal.
De dag na de bevalling in het ziekenhuis werd me verteld, dat ik tabletjes kon nemen om de productie van moedermelk te stoppen. Of strakke bh’s kon gaan dragen. Het zou na twee dagen afgelopen zijn. Dit riep een enorme weerstand bij mij op en ik weet nog heel goed waar ik op dat moment zat: in een stoel in de verloskamer, meerdere mensen om mij heen. Uiteraard zou ik James borstvoeding geven en het voelde voor mij op dat moment helemaal niet goed om dit aspect van het moederschap plotseling af te kappen. Mijn borstvoeding was voor mij het enige tastbare dat ik nog had aan de zwangerschap. Ik had immers geen buik meer, geen levende fysieke baby die ik aan iemand kon laten zien. Maar ik had nog wel moedermelk. Ter plekke kwam het in me op, dat zoveel dingen tegenwoordig gedoneerd worden. Waarom niet mijn moedermelk gaan kolven en doneren? Bovendien voelde ik onbewust, dat het noodzakelijke ritme van het kolven mij structuur zou geven en een daginvulling. Enigszins orde in deze bizarre chaos waar ik in terechtgekomen was. Ik zei, terwijl ik nog in die stoel zat, dat ik geen tabletjes wilde, maar mijn moedermelk wilde gaan kolven. Drie dagen na de bevalling van James, dat was een dag vóór de begrafenis, ben ik begonnen met kolven en ik had geen verwachting of het zou lukken. Intense vreugde toen de melk vrijwel gelijk begon te stromen. Intense pijn en verdriet omdat ik niet het warme mondje van mijn baby voelde, maar koud plastic tegen mijn borst.
Het kolven van mijn moedermelk heeft me veel gebracht op meerdere gebieden. In de eerste plaats op emotioneel gebied: het gaf mij een concrete uiting aan een aspect van het moederschap, iets wat op dat moment voor mij heel erg belangrijk was. Daarnaast bood de structuur ervan mij een houvast de eerste periode. Hoewel de confrontatie met de kolf in plaats van mijn baby heel heftig was, heeft het me (achteraf gezien) medegeholpen om het rouwwerk dat ik te doen had goed vast te kunnen pakken. En niet te vergeten, voor mijn net bevallen lichaam dat niet alleen moest herstellen van de bevalling, maar waar ook nog eens alle emoties van het verlies doorheen raasden, was kolven heel erg gezond. Hoe onnatuurlijk is het om het proces van ontzwangeren zo plotsklaps af te kappen in zo’n situatie?
Achteraf gezien ben ik zo ongelooflijk dankbaar dat ik op dat moment in die verloskamer zo rustig was en helder kon voelen wat ik wel en niet wilde. En me niet heb laten leiden door wat anderen tegen mij zeiden. Ik gun niemand de ervaring die ik heb gehad. Maar als moeders hier toch mee te maken krijgen, dan zouden ze nog een andere keuze aangereikt moeten krijgen, namelijk het kolven. Naast tabletjes en het dragen van strakke bh’s om de moedermelkproductie te stoppen.
Registratie geeft erkenning aan bestaan doodgeboren baby’s, maar nog veel te winnen in steun en erkenning
Inmiddels is het wettelijk al vijf jaar mogelijk om doodgeboren baby’s te kunnen registreren in het Basisregistratie Personen. Toch is dit nog lang niet overal bekend en valt er aan de manier waarop je dat als ouder online moet doen, nog heel wat te verbeteren. Hoe belangrijk de registratie is weet ook Natasja Geyteman, de initiatiefneemster van de wetswijziging. Zij verloor haar dochter Jolie die levenloos geboren werd.
In februari 2019 werd de wetswijziging succesvol doorgevoerd. Met een registratie in de BRP bestaat een doodgeboren baby ook voor de wet. Vijf jaar na de wetswijziging waarin levenloos geboren baby’s geregistreerd kunnen worden in de Basisregistratie Personen (BRP), zijn inmiddels 18.721 kinderen geregistreerd door 29.539 ouders.
Ruimte voor verdriet
Samen met andere ouders startte Natasja een petitie voor een wetswijziging. Ook columnist en schrijver Roos Schlikker en Stille Levens-bestuursvoorzitter Jeannette Rietberg, die beiden het verdriet van een sterfte rondom de geboorte meemaakten, streden voor de wetswijziging. Voor ouders kan de registratie in de BRP erkenning zijn en een mogelijkheid om ruimte te maken voor verborgen verdriet en verborgen eenzaamheid.
Met de mogelijkheid tot registratie in de BRP is al een mooie stap vooruit gedaan, maar er is nog veel te winnen op het gebied van steun, erkenning en bewustwording, aldus Stille Levens. Gemeenten kunnen hier een betekenisvolle rol in spelen.
Samenwerken
Nog niet alle gemeenten geven op een begripvolle wijze bekendheid aan de registratie en het bijbehorende verlies. Stille Levens wil hier samen met gemeenten verandering in brengen door met hen samen te werken om ouders en hun omgeving te steunen door het verlies van een baby te benoemen en te erkennen.
Ze roepen daarom gemeenten op om zich aan te melden op hun websitepagina speciaal voor gemeenten. Op deze website brengen ze onder andere in kaart hoe gemeenten informatie over de BRP-registratie op dit moment weergeven en hoe ze dit kunnen verbeteren en hoe ze een plek kunnen inrichten waar ouders hun baby kunnen gedenken.
NEDERLAND – Vijf jaar na de wetswijziging waarin levenloos geboren baby’s geregistreerd kunnen worden in de Basisregistratie Personen (BRP), zijn inmiddels 18.721 kinderen geregistreerd door 29.539 ouders1. Met een registratie in de BRP bestaat een doodgeboren baby ook voor de wet. Nog niet alle gemeenten geven op een begripvolle wijze bekendheid aan de registratie en het bijbehorende verlies. Stille Levens wil hier samen met gemeenten verandering in brengen.
In februari 2019 werd de wetswijziging succesvol doorgevoerd. Onder andere columnist en schrijver Roos Schlikker en Stille Levens-bestuursvoorzitter Jeannette Rietberg, die beiden het verdriet van een sterfte rondom de geboorte meemaakten, hebben middels een petitie gestreden voor deze wetswijziging. Voor ouders kan de registratie in de BRP erkenning zijn en een mogelijkheid om ruimte te maken voor verborgen verdriet en verborgen eenzaamheid.
Oproep tot samenwerking met alle Nederlandse gemeenten
Met de mogelijkheid tot registratie in de BRP is al een mooie stap vooruit gedaan. Echter, er is nog veel te winnen op het gebied van steun, erkenning en bewustwording. Gemeenten kunnen hier een betekenisvolle rol in spelen. Stille Levens wil graag met hen samenwerken om ouders en hun omgeving te steunen door het verlies van een baby te benoemen en te erkennen.
Stille Levens roept gemeenten op om zich aan te melden op de Stille Levenspagina speciaal voor gemeenten . Op deze website brengen we het volgende in kaart, hoe gemeenten:
informatie over BRP-registratie momenteel op de website weergeven. Tip: belicht niet alleen de praktische kant, maar benoem ook het verdriet, zoals de Gemeente Utrecht en de Gemeente Oude-IJsselstreek.
aandacht besteden aan de Baby Loss Awareness Week, jaarlijks van 9 tot 15 oktober. Een week waarin wereldwijd aandacht wordt gevraagd voor babysterfte.
een plek in kunnen richten waar ouders hun baby kunnen gedenken.
Over Stille Levens
Stille Levens is het Kenniscentrum Babysterfte. Wij geloven in de kracht van ouders. De kracht om de ingrijpende gevolgen van het overlijden van hun baby te verweven in hun leven. Wij helpen ouders bij het ontwikkelen van deze kracht die hen ondersteunt in het herstelproces. Dat doen we door informatie te delen, steun te geven en door aandacht te geven aan alles wat met babysterfte te maken heeft. Stille Levens is een stichting met ANBI-status. Ons bestuur bestaat uit ervaringsdeskundige ouders en zorgverleners uit de geboortezorg. Met onze gezamenlijke kennis en ervaring zijn we in staat uitgebreide informatie te geven. Wij zijn onafhankelijk en neutraal. Ook stimuleren we onderzoek rond babysterfte en de impact daarvan.
Stille Levens roept gemeenten op tot meer bekendheid en steun rond registratie levenloos geboren baby’s
Vijf jaar na de wetswijziging waarin levenloos geboren baby’s geregistreerd kunnen worden in de Basisregistratie Personen (BRP), zijn inmiddels 18.721 kinderen geregistreerd door 29.539 ouders1. Met een registratie in de BRP bestaat een doodgeboren baby ook voor de wet. Nog niet alle gemeenten geven op een begripvolle wijze bekendheid aan de registratie en het bijbehorende verlies. Stille Levens wil hier samen met gemeenten verandering in brengen.
In februari 2019 werd de wetswijziging succesvol doorgevoerd. Onder andere columnist en schrijver Roos Schlikker en Stille Levens-bestuursvoorzitter Jeannette Rietberg, die beiden het verdriet van een sterfte rondom de geboorte meemaakten, hebben middels een petitie gestreden voor deze wetswijziging. Voor ouders kan de registratie in de BRP erkenning zijn en een mogelijkheid om ruimte te maken voor verborgen verdriet en verborgen eenzaamheid.
Oproep tot samenwerking met alle Nederlandse gemeenten Met de mogelijkheid tot registratie in de BRP is al een mooie stap vooruit gedaan. Echter, er is nog veel te winnen op het gebied van steun, erkenning en bewustwording. Gemeenten kunnen hier een betekenisvolle rol in spelen. Stille Levens wil graag met hen samenwerken om ouders en hun omgeving te steunen door het verlies van een baby te benoemen en te erkennen.
informatie over BRP-registratie momenteel op de website weergeven. Tip: belicht niet alleen de praktische kant, maar benoem ook het verdriet, zoals de Gemeente Utrecht en de Gemeente Oude-IJsselstreek.
aandacht besteden aan de Baby Loss Awareness Week, jaarlijks van 9 tot 15 oktober. Een week waarin wereldwijd aandacht wordt gevraagd voor babysterfte.
een plek in kunnen richten waar ouders hun baby kunnen gedenken.
Over Stille Levens Stille Levens is het Kenniscentrum Babysterfte. Wij geloven in de kracht van ouders. De kracht om de ingrijpende gevolgen van het overlijden van hun baby te verweven in hun leven. Wij helpen ouders bij het ontwikkelen van deze kracht die hen ondersteunt in het herstelproces. Dat doen we door informatie te delen, steun te geven en door aandacht te geven aan alles wat met babysterfte te maken heeft. Stille Levens is een stichting met ANBI-status. Ons bestuur bestaat uit ervaringsdeskundige ouders en zorgverleners uit de geboortezorg. Met onze gezamenlijke kennis en ervaring zijn we in staat uitgebreide informatie te geven. Wij zijn onafhankelijk en neutraal. Ook stimuleren we onderzoek rond babysterfte en de impact daarvan.
Karolina. Ze staat op de rouwkaart, maar het ongeboren kind van Diana en Pieter-Joost hoorde dagenlang niet bij het officiële dodental van het truckdrama in de Hoeksche Waardse buurtschap Zuidzijde. Dat stoorde veel mensen, onder wie burgemeester Charlie Aptroot.
Klik op de foto om het artikel in zijn geheel te lezen
Voetballer Cristiano Ronaldo maakte zondagavond op social media bekend dat hij en zijn vrouw Georgina Rodríguez hun pasgeboren zoontje verloren. Rodríguez was zwanger van een tweeling, het meisje kwam gezond ter wereld, maar het jongetje overleed. Hoe ga je om met zulk verlies? En wat kun je doen voor ouders en grootouders die een (klein-)kind moeten missen?
Ook als een kindje stil wordt geboren, of vlak na de geboorte overlijdt, hebben ouders recht op kraamzorg. Sanne Verhoeff schreef een mooi artikel voor vaktijdschrift KraamSupport over wat kraamverzorgenden in deze periode kunnen betekenen. Je leest het artikel hier.
Een kraamverzorgende maakt tijdens haar werk mooie, maar helaas ook verdrietige momenten mee. Ook als een kindje stil wordt geboren, of vlak na de geboorte overlijdt, hebben ouders recht op kraamzorg. Als zorgprofessional kun je veel betekenen, al is het begeleiden van ouders die te maken krijgen met babysterfte geen gemakkelijke taak. Stille Levens|Kenniscentrum Babysterfte biedt waardevolle praktijkinformatie, samengesteld door ouders en geboortezorgprofessionals.
In 2000 overleed het pasgeboren zoontje van Jeannette Rietberg, Carel, aan de gevolgen van een te laat ontdekte Groep B Streptokokkeninfectie. “Ik was in één klap ervaringsdeskundige”, schrijft ze op de website van Stille Levens. Ze kwam erachter dat er op dat moment in Nederland geen centraal punt was voor ouders die te maken krijgen met het overlijden van hun baby. ‘Zelf had ik een enorme informatiehonger. Ik was nog jong en had geen enkel referentiekader over de dood. Het aspect rouw kende ik helemaal niet. Toen Carel overleed, kreeg ik een informatieboekje mee van het UMC Groningen en dat was het.’ Inmiddels is Jeannette bestuursvoorzitter van Stille Levens. Dit kenniscentrum bestaat in juni vijf jaar en ondersteunt ouders die te maken krijgen met het overlijden van hun baby. Voor veel situaties en problemen waar ouders tegenaan lopen, zijn praktische brochures gemaakt. De website biedt tevens informatie over rouw en er is en muziekoverzicht via Spotify te beluisteren. Daarnaast is er informatie te vinden voor zorgprofessionals.
Bijzondere positie
Jeannette: ‘Kraamverzorgenden kunnen te maken krijgen met twee situaties; ze komen terecht in een gezin waar net een baby’tje is overleden, of ze komen in een gezin waar een volgende baby is geboren en waar de rouw van een eerder overleden baby weer naar boven komt. In beide gevallen neemt de kraamverzorgende een bijzondere positie in; ze is een van de weinige personen die op dat moment zo dichtbij is. Ze is continu in de buurt, ziet de tranen van de kraamvrouw, de wanhoop van de vader. Bij een nieuwe zwangerschap en de daarop volgende kraamtijd kan veel verdriet naar boven komen. Het besef; dit heb ik de vorige keer gemist. Wat is mij overkomen? Een kraamverzorgende moet kunnen omgaan met die ontlading van overbezorgde ouders. Dit is geen gemakkelijke taak. Doorgaans zetten kraambureaus hiervoor een wat meer ervaren kraamverzorgende in’, vertelt Jeannette. ‘Toch is het fijn als alle kraamverzorgenden weten wat je kunt verwachten onder dergelijke omstandigheden.’
Steun bieden
Het zoontje van Kristel Gosens, Arthur, werd in 2017 stil geboren. ‘De zwangerschap was voldragen, mijn vliezen braken en Arthur overleed. Opeens bleek er sprake te zijn van zwangerschapsvergiftiging’, vertelt Kristel. Na Arthur kreeg ze nog twee kinderen; Casper en Mathilde. ‘Om heel eerlijk te zijn wist ik niet eens dat ik recht had op kraamzorg nadat Arthur overleden was. Ik vroeg me ook echt af waarom dit nodig was, er was toch geen baby? Achteraf bleek kraamzorg juist heel fijn en waardevol te zijn. Onze kraamverzorgende kon heel goed omgaan met onze emoties. Daarnaast vond ik het heel fijn dat er voor ons gezorgd werd, ze kookte zelfs voor ons. Ons hoofd stond ook helemaal niet naar nadenken over eten. Daarnaast was ze er als steun, ik kon mijn verhaal doen bij haar. We mochten ons zoontje mee naar huis nemen, hij heeft nog in zijn wiegje gelegen. Ik vond het wel spannend om hem aan te raken, zo fragiel. Samen met de kraamverzorgende hebben we Arthur aangekleed. We behandelden hem als een volwaardig kindje, we hebben zelfs gekeken op wie hij leek.’ Kristel had veel behoefte aan het uitwisselen van ervaringen en vond in eerste instantie weinig informatie in Nederland. ‘Voor mij was het heel belangrijk om het onderwerp bespreekbaar te maken.’ Inmiddels is Kristel vaste blogger voor Stille Levens.
Herinneringen maken
Kristel vond het enorm waardevol dat ze goed kon praten met haar kraamverzorgende. Ze zorgde er tevens voor dat er mooie herinneringen werden gemaakt, een advies dat ook op de site van Stille Levens te vinden is onder het kopje zorgverlener. “Het ophalen van herinneringen, het hebben van een aandenken aan een overledene en het opnieuw kunnen voelen van de bijbehorende emoties is van essentieel belang in het rouwproces na een sterfte.” Kristels kraamverzorgende schreef tekstjes gericht aan Arthur in de kraammap. ‘Bijvoorbeeld; papa en mama zijn vandaag erg verdrietig. Ik lees de map nu nog weleens. Ze had ook een mooie schriftje meegenomen voor het bezoek. Daar denk je zelf op zo’n moment helemaal niet aan, je wordt enorm geleefd. Het is heel fijn als iemand dan jouw tijd bewaakt, dat er even voor jou wordt nagedacht.’
Emoties
Die behoefte aan praktische ondersteuning in tijden van rouw heeft ook Antoinette Bakker ervaren. Zij is nu achttien jaar kraamverzorgende en vier keer kraamde zij bij een gezin waar het kindje stil geboren werd. Ondanks het verdriet vond zij het mooie ervaringen. Rust creëren in huis is volgens haar een van de belangrijkste dingen. ‘Als je kindje overlijdt, komt er zoveel op de ouders af. Ze moeten in een korte tijd veel beslissingen nemen, terwijl hun hoofd daar helemaal niet naar staat. Denk aan het regelen van een begrafenis of crematie, of het versturen van de rouwkaarten. Daarnaast is de moeder gewoon kraamvrouw en zijn er de standaard controles die moeten gebeuren. Omdat je als kraamverzorgende niet emotioneel betrokken bent, kun je goed helpen.’ Dat betekent volgens haar echter niet dat je geen emoties mag tonen. Ook zij huilde weleens mee. ‘Wij zijn immers niet van steen. Wees daarom niet bang voor je emoties, ze mogen er zijn.”
Stille Levens
Op de website van Stille Levens zijn diverse brochures te downloaden of in grotere aantallen te bestellen. Denk bijvoorbeeld aan de brochures “Afscheid nemen van je baby”, “De uitvaart van je baby” of “Je relatie na het verlies van je baby”. De nieuwste brochure gaat over zwangerschapsbeëindiging bij een gewenste baby. Volgens bestuursvoorzitter Jeannette een moeilijk proces omdat ouders de keuze hebben moeten maken. ‘Daar worstelen ze soms mee en het kan zijn dat dit verdriet bij een volgende zwangerschap weer naar boven komt.’
Stille Levens bestaat inmiddels vijf jaar en virtueel is het kenniscentrum drie jaar in beeld. Jeannette: ‘We worden steeds beter gevonden, bijvoorbeeld ook door uitvaartorganisaties. Bij ziekenhuizen zouden wij nog beter in beeld kunnen komen zodat alle geboortezorgverleners ons weten te vinden. We zetten ons honderd procent in, vanuit kennis en ervaringen van zowel ouders als zorgverleners. Zorgverleners zijn als het ware de ambassadeurs voor het werk dat wij doen, wij vinden het fijn als zij naar ons doorverwijzen.’
Bron: Met dank aan Kraamsupport / tekst: Sanne Verhoeff
Verkrijgbaar in de Stille Levens webshop voor zorgverleners:
Kraamdossier Geboren Afscheid
Ouders die te maken krijgen met het overlijden van een baby rondom de geboorte, hadden zich de kraamtijd zo anders voorgesteld. Het is heel onwerkelijk om een kraamtijd in te gaan met lege armen en zonder geliefde baby. Het kraamdossier ‘Geboren Afscheid’ is voor de kraamverzorgende een leidraad voor deze periode. Naast uitgebreide informatie over wat ouders kunnen verwachten van deze specifieke kraamzorg, bevat dit dossier ook fragmenten van ervaringen van andere ouders. Ook biedt het ruimte voor de kraamverzorgende om afspraken te noteren en rapportages bij te houden. Voor ouders is er ruimte voor het opschrijven van ervaringen en gevoelens. Hierdoor wordt ‘Geboren Afscheid’ voor ouders een document van blijvende waarde.
