Categorie: Blog

Hoe kon ik me overgeven aan het leven, dat een kind van mij genomen had?

Mijn oma overleed deze week op 90-jarige leeftijd. Hoewel ze nog scherp van geest was, hoefde het voor haar niet meer. “Vergeet niet te leven”, zei ze, toen ik haar voor het laatst bezocht. “Echt te léven, ik heb te veel gewerkt en te weinig geleefd”. Ik kreeg een brok in mijn keel. Want juist dit léven was voor mij de afgelopen jaren zo ingewikkeld. Het is niet de rauwe rouw, maar de sluier die ik erna ervaarde, die het voluit leven in de weg stond. Niet omdat ik me op mijn werk stortte, maar omdat ik niet meer wist hoe ik me kon overgeven aan het leven, dat een kind van mij genomen had. Ik kon me gewoon niet meer ontspannen.

Tweede Kerstdag is het vijf jaar geleden dat Jolie geboren werd, en drie dagen later overleed. Op een vreemde manier voelde ik me heel levend toen ze net overleden was. Ik stelde me ervoor open alles te doorleven, ook de woede, wanhoop en jaloezie. De lelijke kant van rouw. Ik was dit Jolie en mezelf verschuldigd. En ik wist ook eigenlijk niet hoe het anders moest. En toen raakte ik opnieuw zwanger. Een halfjaar nadat we Jolie begraven hadden. Ik had weer iets te verliezen. Doorléven werd overleven. Ik stopte met de EMDR-sessies en de focus kwam te liggen op het nieuwe leven. Dat móest ik vasthouden, letterlijk. Ik hield m’n kaken stijf op elkaar tot ze gezond en wel geboren werd, onze Minou. Levend, godzijdank!

Maar ook de in jaren die volgden lukte het niet me echt te ontspannen. Ik kon me weer gelukkig voelen, maar miste flow in mijn leven, het gevoel dat het stroomt, dat het leven soms gewoon vanzelf gaat. Ik was verleerd te dansen met het leven. De kaakspanning bleef, als een zeurende herinnering aan mijn interne worsteling. Ondanks alle therapieën en strategieën die ik daarvoor inzette. En nee, het is geen onverwerkt verdriet of knagend trauma. Het is meer dat ik niet meer weg kon kijken voor de opgaven die ik toch al had. Jolie maakte me meer bewust van mezelf, legde lagen bloot die ik misschien liever zelf niet zag. Ze gaf me een nieuw perspectief.

Twee jaar met en zonder jou

Twee jaar geleden werd ik moeder van het mooiste meisje.

Tien kleine vingertjes en tien kleine teentjes. Eigenlijk was je al helemaal af, alleen nog niet af genoeg om bij ons te kunnen blijven. Ons kleine meisje moesten wij na een half uur laten gaan. Zonder ook maar een huiltje gehoord te hebben. Het enige gehuil dat wij die dag hebben gehoord, was dat van onszelf.

Als je mij twee jaar geleden had gezegd dat er weer een dag zou komen die niet zwaar en donker zou voelen, had ik je niet geloofd.

Toch kwamen er momenten dat de zon weer begon te schijnen. We konden soms weer lachen, aan een toekomst denken en over jou praten zonder dat verdriet de boventoon had.

Inmiddels overheerst trots als ik het over jou heb, Saar. Jij bent onze dochter en jij hebt ons papa en mama gemaakt. Er gaat geen dag voorbij dat ik niet aan je denk en er gaat geen dag voorbij dat ik je niet mis.

Regelmatig vraag ik mij af wat voor meisje jij zou zijn geworden. Hoe zou je stem klinken? Zou je net zo eigenwijs zijn als je ouders? Zou je gek worden van het geknuffel van je moeder, want ik zou je plat hebben geknuffeld.

Helaas zijn dit vragen waar ik nooit antwoord op ga krijgen.

Twee jaar met en zonder jou.

Lieve Saar we missen je.

Is het vandaag je eerste jaardag? Eén jaar geleden ben je overleden, je zat toen nog veilig in mijn buik. Op 20 december 2021 ben je geboren. Dit zijn twee datums waar we bij stilstaan, en ieder jaar bij zullen blijven stilstaan. Een jaar geleden stond ons leven compleet op de kop. De toekomst, zoals we deze met jou voor ons zagen, kwam er niet. Eén jaar met en zonder jou, lieve Fem. Dat klinkt misschien gek, maar zo is het wel. We moeten je alweer een jaar missen.

Eén jaar zonder jou.

Een jaar waarin we zoveel herinneringen met jou hadden moeten maken.

Een jaar vol rouw, de ene dag meer aanwezig dan de andere dag.

Een jaar waarin we niet te weten zijn gekomen hoe je als baby geweest zou zijn. Op wie zou je lijken? Welke kleur ogen zou je gehad hebben? Zou je een rustige of juist drukke baby zijn?

Een jaar waarin we nog niet te weten zijn gekomen hoe het is om gebroken nachten te hebben door voedingen, krampjes of huiltjes.

Een jaar alle eerste keren zonder jou beleven. Eerst de Kerstdagen en oud en nieuw, daarna de Paasdagen, die rond jouw uitgerekende datum vielen en ook Moederdag, Vaderdag en onze verjaardagen.

Een jaar waarin we ons leven weer opgepakt hebben zonder voor jou te mogen zorgen. Weer sporten, werken, leuke dingen doen met vrienden en familie. Zonder dat we rekening hoeven te houden met middagslaapjes of het regelen van oppas.

Een jaar zonder alles waarvan we dachten dat het zou gaan komen.

Maar aan de andere kant zijn we ook alweer een jaar verder met jou erbij. Want zo voelt het voor ons.

Een jaar waarin we iedere dag een kaarsje branden bij jouw mooie urn bij ons in huis.
Een jaar waarin we dagelijks met trots jouw naam noemen.
Een jaar waarin we nog meer liefde voor elkaar zijn gaan voelen.

Een jaar waarin we meer over onszelf hebben mogen leren. Al hadden we dat natuurlijk liever op een andere manier geleerd.
Een jaar waarin ik opnieuw zwanger mocht worden, nu van jouw broer, die we binnenkort mogen verwachten.

Je bent dan niet fysiek bij ons, maar toch ben je er voor ons altijd en overal. Je hebt ons ook heel veel gebracht en daar zijn we trots op. Vandaag en de komende dagen denken we nog een beetje extra aan jou lieve Fem.

Het is 13 december 2015. Langzaamaan krabbel ik op. Het is zes maanden geleden dat ik moeder ben geworden, maar ook zes maanden geleden dat ik mijn lieve kindje heb moeten laten gaan. Ik weet nog precies hoe hij rook, hoe ik zijn lijfje tegen mij aan hield. Ook weet ik nog precies hoe zwart mijn toekomst leek en hoe ondenkbaar het was dat er weer lichtpuntjes zouden komen.

Zo af en toe voel ik mij weer blij, ik kan weer lachen en plezier ervaren. Soms bekruipt het schuldgevoel mij.

Samen met een vriendin heb ik tapas gegeten in een restaurant in de stad. We hebben gelachen, enorm veel gekletst en heerlijk gegeten. Ik heb haar gevraagd om nog even langs het stadsplantsoen te wandelen. Ik heb gehoord dat daar op elke tweede zondag in december tijdens Wereldlichtjesdag overleden kinderen worden herdacht.
Geen idee wat ik kan verwachten. Geen idee of ik er pas.
Uiteindelijk blijft het een bijeenkomst waar niemand zou willen zijn, waar niemand zou willen horen of passen.

We kletsten te lang en moeten daardoor flink doorlopen. Het is koud, de wind snijdt in mijn gezicht. Onderweg maken we grapjes. Misschien ben ik wel een beetje zenuwachtig en weet ik mijzelf geen houding te geven.
Ik hoor de muziek, een prachtige stem.
Om de vijver staan mensen, volwassenen, maar ook kinderen. De kinderen rennen en spelen. Mensen halen lichtbootjes met bloemen. Om mij heen hoor ik het geluid van aanstekers die de kaarsjes aansteken. De vijver vult zich met de lichtbootjes. Het is een prachtig gezicht, al die lichtjes voor al die kinderen.

Samen halen we een bootje, steken het kaarsje aan en zetten het bootje op het water tussen de andere bootjes.
We zoeken een plekje op de trap. Terwijl ik voel hoe de kou van de trap mijn lichaam verkoelt luisteren we naar de muziek. Het is intens, het beeld van al die verlichte bootjes en de huilende mensen rondom de vijver.

“In my heart, you live on
Always there, never gone
Precious child, you left too soon
Though it may be true that we’re apart
You will live forever, in my heart”

Ik vecht tegen de tranen. Ik wil niet huilen, niet hier.
Ik hoor gesnik naast mij. Voorzichtig kijk ik opzij, naar mijn vriendin. Tranen rollen over haar wangen.
En dan breek ik. Ik hoef mij niet langer groot te houden. Ik hoef niet te vechten tegen de tranen. Ik laat ze komen en komen. Mijn wangen zijn nat, mijn keel zit dicht en ik geef mij volledig over aan het verdriet. Het verdriet om mijn kleine mannetje. Wat mis ik hem vreselijk. De kou voel ik niet meer. Ik voel alleen maar pijn. Mijn hart is zes maanden geleden zo ongelofelijk gebroken. Ik doe zo mijn best om het te lijmen, stukje voor stukje. Maar nu even niet, nu mag het verdriet er even zijn.

Als alles anders was geweest, dan had ik nooit op dit moment sinterklaascadeautjes kunnen uitzoeken. Zo overdag… Als alles anders was geweest dan had hier een peuter gelopen die geen middagdutje meer zou doen. Zo’n klein mannetje waarvoor ik dit in het diepste geheim zou moeten doen, omdat hij al te veel zou snappen als hij dit zou zien. Ondertussen maak ik ook nog twee stapeltjes en geen drie… Ineens maakt het me verdrietig. Het voelt allemaal zo oneerlijk.

Terug naar november/december 2019:

Ik weet heel goed hoe het is om een driejarige nieuwsgierige peuter in huis te hebben. Een klein driejarig meisje vond Sinterklaas en vooral zijn cadeautjes heel interessant! Waar ik het jaar hiervoor nog rustig de cadeautjes met haar erbij kocht, kon ik dat nu echt niet meer doen. Laat staan dat ik ze kon inpakken waar ze bij was. Alles moest ineens in het geheim gebeuren. En dat net na de eerste jaardag van Mees. Het was een heftige tijd vol herbelevingen en verdriet geweest. Ik was al blij dat ik nog stond en niet dagenlang in bed lag. Al waren er dagen dat ik hier wel naar verlangde. Het scheelde dat het gewoon niet kon. Zodoende moest ik dus zoeken naar de momenten dat ik de cadeautjes kon kopen en inpakken. Meestal was dit ’s avonds.

Er was een dag waarop ik zo moe was dat ik toch overdag ben gaan inpakken, terwijl onze driejarige peuter op haar kamer speelde. Dit ging verrassend goed. Totdat ze een boekje wilde lezen en mij onverwacht ophaalde… Ik gooide in een reflex het dekbed over de cadeautjes en het leek goed te gaan. Ik was opgelucht en moest stiekem wel lachen. Toch besefte ik vanaf dat moment dat ik dit beter niet meer kon doen met een driejarige peuter.

Maar dat gevoel van spanning is er nu niet, terwijl het er wel had moeten zijn. Onze Mees had hier als kleine peuter moeten rondlopen. Hij had nu die driejarige peuter moeten zijn voor wie ik alles rondom Sinterklaas heel voorzichtig en in het geheim moest doen. Hij had me het moeilijk moeten maken of me moeten betrappen met deze stapel cadeautjes. Ook voor hem had ik het dekbed er in een reflex overheen moeten gooien om alles te verhullen. Maar de werkelijkheid is dat dit niet gaat gebeuren.

Dat momenten als deze er niet met Mees zullen zijn, doet pijn. In plaats van dat ik alles in het geheim doe, sta ik hier rustig te sorteren terwijl ons meisje op school zit en ons kleinste ventje zijn middagdutje doet. En dan zie ik ook nog dat ik de chocoladeletter voor Mees mis. Dit helpt dan echt niet mee.

Zo tussen de cadeautjes komt er ineens zoveel besef. Ik merk dat ik hier de laatste tijd meer over filosofeer. ‘Wat als… Wat als alles anders was geweest?’ Maar hier echt lang bij stilstaan maakt me gek, dus wil ik ook wel weer door. Ook nu… Deze stapels met cadeautjes moeten toch echt ingepakt worden. Dat is zoals het is…

Mama van een sterretje.

Hoe leuk is het als een kindje geboren wordt op dezelfde datum als jijzelf of op de datum van een van je dierbaren? Of als een kindje hetzelfde heet als een van je kinderen? Ik voel dan altijd een soort trots in mij opkomen. Hoe leuk ik dit vind bij Lif, Sef, Ferre of mijzelf, zo moeilijk vind ik dit weer wanneer een kindje geboren wordt op 11 augustus of ook Fiene heet.

Fiene werd geboren op de prachtige datum 11-8-’11, een datum die zo veel voor mij betekent. Van het ene op het andere moment veranderde mijn leven, van de ene op de andere dag had ik een leven voor en een leven na 11-8-’11. Bijna 11 jaar geleden alweer. Na het eerste jaar dacht ik dat ik na alle seizoenen zonder Fiene meegemaakt te hebben vast de hele wereld weer aan kon. Op 12-8-’12 zou mijn leven weer normaal zijn…helaas, was het maar zo… of toch niet. Want een leven zonder ooit nog Fienes naam uit te mogen spreken zou voor mij ook geen leven zijn.

Fiene, geboren op 11 augustus. 11 augustus en Fiene die mijn leven compleet op de kop hebben gezet. 11 augustus is en blijft voor ons Fienes dag. Fienes naam, de naam van onze dochter Fiene, die veel te kort bij ons was. Dat er ook andere mensen Fiene heten of geboren zijn op 11 augustus, dat klopt niet in mijn hoofd, dat klopt niet in mijn hart. 11 augustus is toch onze Fienedag en de naam die alleen ons meisje draagt?

Het is lastig, pijnlijk en ook weer heel mooi dat mensen op zo’n mooie Fienedag jarig mogen zijn, mogen trouwen of een feestje mogen vieren. Het is lastig, pijnlijk en ook weer heel mooi dat mensen Fiene ook zo’n mooie naam vinden. Lastig, pijnlijk, confronterend en heel mooi. Dat laatste moet ik proberen vast te houden. Welkom alle lieve Fienes en alle kinderen die nog geboren mogen worden op 11 augustus. Zoals we op Fiene haar geboortekaartje wilden schrijven: Welkom, leef je leven, lach en geniet!

“Gelukkig kende je hem nog niet”
“Een ouder kind verliezen is veel erger”
“Hij was gelukkig nog maar een baby”

Zo maar wat opmerkingen die ik na het overlijden van Lev kreeg van mensen uit mijn omgeving.
En eerlijk: mogelijk heb ik zelf ooit, voor het overlijden van Lev, soortgelijke dingen gedacht over anderen.
‘Gelukkig´ kan ik mijn situatie niet vergelijken met de situatie waarin je een ouder kind verliest. Ik weet alleen hoe het is om en baby na de geboorte te verliezen.

Samen leven we naar het einde van de zwangerschap toe. We maken langzaamaan alles gereed voor jouw komst. Met liefde kiezen we een kamertje, de mooiste babykleertjes en de liefste namen.
We bereiden ons voor op het ouderschap, fantaseren hoe het zal zijn. Je bent ons eerste kindje en we weten nog niets van hoe het ouderschap eruit ziet.
Mijn buik groeit en daarmee het verlangen naar jou ook.

En dan draait ons leven volledig om. Je wordt geboren, maar overlijdt na enkele minuten in mijn armen. Je bent het prachtigste kindje dat we ooit zagen. We bewonderen je schattige oortjes en je kleine neusje.
We knuffelen je oneindig, geven je duizend kleine kusjes en dekken je telkens met liefde toe.
We nemen je mee naar huis. Ons huis, dat in de afgelopen maanden klaargemaakt werd voor jouw komst. Van met z’n tweeën naar een echt gezin. De box staat al in de kamer. We hebben hem net gekocht en wilden kijken hoe hij stond. Jij ligt er niet in, je zal er nooit in liggen.
Eenmaal leggen we je in het splinternieuwe wiegje. Het is jouw wiegje immers, met zoveel liefde uitgekozen.
Daarna moet je gauw weer in het mandje, dat koude mandje met koelelementen.

Na jouw afscheid keren we terug naar huis. Er is geen kindje dat op ons wacht. Geen oudere kindjes waarvoor wij door moeten. Er is een kamertje met een leeg bedje en een kast vol kleertjes, die niet gedragen zullen worden. En er is een lege buik, een vreselijk lege buik.
Er is niets meer om voor door te gaan, mijn hart is gebroken, in honderdduizend stukjes en ik weet niet of het ooit nog gemaakt kan worden.

Niemand heeft jou zien opgroeien. Niemand heeft herinneringen met jou kunnen maken. Niemand heeft genoten van wie jij bent, of was. Niemand, nee echt niemand zal ooit kunnen zeggen: “Weet je nog, die ene keer toen Lev dat deed?” Niemand zal het hebben over je mooie ogen, je prachtige lach, of je streken. Niemand zal je kennen, zelfs ik niet.

Wij zijn gewoon weer met z’n tweeën. Voor de buitenwereld is er niets veranderd. Als je ons niet kent weet je niet dat wij ouders zijn geworden. Het staat niet op ons voorhoofd en de box en het wiegje zitten weer in de doos. We zijn onzichtbare ouders met het grootste verdriet. Terwijl we rouwen weten we niet hoe onze toekomst eruit komt te zien. Je bent ons eerste kindje en we weten niet of er ooit een levend kindje mag komen.

Je was nog maar een baby.
We kenden je nog niet.
Maar elke dag die volgt, zal pijnlijk zijn, juist omdat we jou niet mochten kennen.

Na het overlijden van Saar ben ik lang thuisgebleven van mijn werk.

Aan het einde van mijn geboorteverlof werd duidelijk dat ik nog niet in staat was om weer te gaan werken. Ik heb hier enorm mee geworsteld. Waar doe je op zo’n moment goed aan? Mijn werk, met mensen met autisme, zou mijn volledige aandacht vragen.Ik vond dat mijn cliënten geen ‘last’ moesten hebben van mijn verdriet en rouw. Na overleg met mijn werkgever ben ik langere tijd ziek thuis gebleven.

Na een aantal maanden begon ik voorzichtig met opbouwen. Er was erg veel begrip voor de situatie, ook nadat ik had verteld dat ik weer in verwachting was. Ze begrepen dat dit stress met zich meebracht en ik kreeg aangepaste werkzaamheden. Na de geboorte van Gijs zou ik weer starten met mijn taken en volledig gaan werken.Vlak voordat ik met zwangerschapsverlof ging werd mijn contract helaas niet omgezet in een vast contract. Dat zorgde natuurlijk voor heel veel gemengde gevoelens.

Na de geboorte van Gijs begon ik weer met solliciteren, wat best lastig was met een klein mannetje had waar ik van wilde genieten. Daarnaast was ik nu nog actiever aan het rouwen over de dingen die ik met Saar heb gemist.

Na de zomer begon ik met mijn nieuwe baan. Een nieuw begin. Het leek me ergens wel fijn, dat ik daar gewoon Tamara zou zijn. Niemand wist nog van het verdriet dat ik altijd met mij mee zou dragen. Wilde ik dat ze dit zouden weten? Of wilde ik Saar voor mijzelf gaan houden? Vragen waar ik lang mee heb gestoeid.

Het verdriet rondom Saar was er nog steeds, alleen niet meer zo intens als eerder. De trots was alleen maar groter geworden, want Saar heeft mij moeder gemaakt. Ik ben moeder van een dochter én een zoon. Ik zou haar dus ook op mijn nieuwe werk benoemen.

Lang heb ik erover nagedacht hóe je dat dan doet. Vaak komt er een vraag als ‘Heb je kinderen?’ of ‘Oh, is Gijs jullie eerste kindje?’ Dat lijken normale vragen, maar ze voelen voor mij heel beladen. Hoe mooi ik het in mijn hoofd ook had geoefend, uiteindelijk kwam het er hakkelend en wellicht wat gehaast uit. Al snel dacht ik dat ik het anders had moeten doen, maar er is nooit een goed moment of een goede manier om zoiets te vertellen. Je choqueert mensen er altijd mee en ik was eigenlijk al lang blij dat ik er tegenwoordig zonder tranen over kan praten. Mijn collega’s mogen best weten dat ik ook mindere dagen heb, bijvoorbeeld rond de jaardag van Saar gecombineerd met kerst. Dan is het alleen maar fijn als ze mij mijn eigen gang laten gaan en mij niet te veel op de lip gaan zitten.

Het is dan wel een nieuwe baan, maar dat nieuwe begin – daar pas ik voor. Ik wil Saar niet wegstoppen en ook zij hoort in mijn ‘nieuw begin’ thuis.